ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ. Από το Blogger.
RSS

Πάρος: τα αρχαία υπόγεια λατομεία μαρμάρου των Νυμφών (Μαράθι)


Στα ανατολικά του γραφικού οικισμού Μαράθι και σε απόσταση 5 χιλιομέτρων βορειοανατολικά από την Παροικία, βρίσκονται τα αρχαία υπόγεια λατομεία μαρμάρου της Πάρου.
Η εξόρυξη του μαρμάρου ξεκίνησε από την πρωτοκυκλαδική εποχή (3200 π.Χ. - 2000 π.Χ). Από εδώ έβγαινε το περίφημο παριανό μάρμαρο, κύρια πηγή πλούτου για την Πάρο σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, χρησιμοποιήθηκε στην αρχιτεκτονική και κυρίως στη γλυπτική των κλασικών χρόνων.
Η “παρία λίθος”, όπως ήταν γνωστό το παριανό μάρμαρο κατά την αρχαιότητα, αποτέλεσε σημαντική πηγή ανάπτυξης για το νησί από τον 7ο π.Χ. αιώνα, που ξεκίνησε η συστηματική εξόρυξη και εκμετάλλευσή του.
Με το μοναδικής ποιότητας περιζήτητο αυτό μάρμαρο, λευκό και καθαρό, σχεδόν διάφανο, δημιουργήθηκαν από τους μεγαλύτερους γλύπτες διαφόρων εποχών σπουδαία έργα της κλασικής αρχαιότητας, όπως τα περίφημα κυκλαδικά ειδώλια, η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Νίκη της Σαμοθράκης, οι Κόρες της Ακρόπολης, η Νίκη της Δήλου, ο ναός του Απόλλωνα και ο θησαυρός των Σιφνίων στους Δελφούς, ο ναός του Δία στην Ολυμπία, ο ναός του Απόλλωνα στη Δήλο, και πολλά από τα εκθέματα του αρχαιολογικού μουσείου της Πάρου. Γενικά, υπολογίζεται ότι από το παριανό μάρμαρο είναι κατασκευασμένα το 70% των γλυπτών των Αιγαιοπελαγίτικων νησιών. Ακόμα και ο Ναός του Σολομώντα λεγόταν ότι κατασκευάστηκε από το μάρμαρο της Πάρου!

ΓΙΑ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΘΕΜΑ: "διαβάστε περισσότερα" (κλικ κάτω αριστερά)

Ας προχωρήσουμε όμως προς το εσωτερικό των στοών, μαθαίνοντας ταυτόχρονα και την ιστορία τους!

 
Η λειτουργία των φημισμένων λατομείων σταμάτησε κάπου στα μέσα του 7ου μ.Χ. αιώνα. Στα επόμενα Βυζαντινά χρόνια, κατά την Ενετοκρατία και κατά την Τουρκοκρατία βρέθηκαν σε αδράνεια, για να επαναλειτουργήσουν πολύ αργότερα, το 19ο αιώνα, μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους.
 

Το παριανό μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε λοιπόν και σε μνημεία της νεώτερης ιστορίας, όπως η κοιμωμένη του Χαλεπά στο 1ο Νεκροταφείο της Αθήνας. Επίσης ο πολεοδόμος Σταμάτης Κλεάνθης, δημιουργός των πρώτων σχεδίων της Αθήνας, το χρησιμοποίησε (1840-1857) για τις ανάγκες κατασκευής των ανδριάντων της πόλης.



Στην τελευταία αυτή φάση εκμετάλλευσης των λατομείων, δύο εταιρείες ανέλαβαν την επαναλειτουργία των εγκαταστάσεων: η Ελληνική Εταιρεία Μαρμάρων της Πάρου και η (Γαλλο)βελγική Εταιρεία, αλλά η όλη προσπάθεια τελικώς απέτυχε.


Την περίοδο 1879-1881 δαπανήθηκαν από τη Βελγική εταιρεία τεράστια ποσά για την αξιοποίησή τους. Γύρω από τα λατομεία χτίστηκαν τότε δύο ατμοκίνητα βιομηχανικά κτίρια, ενώ παράλληλα κατασκευάστηκε μια σιδηροδρομική γραμμή με βαγονέτα που μετέφεραν τους μαρμάρινους όγκους στο λιμάνι της Παροικίας, κι από εκεί στις αγορές του εξωτερικού. Στις αρχές του 20ού αιώνα η επιχείρηση χρεοκόπησε αφήνοντας πίσω μόνο τα ερείπια των κτιρίων να θυμίζουν την εποχή της δράσης της.


Η εξόρυξη του μαρμάρου γινόταν με δύο τρόπους. Στα υπαίθρια λατομεία εξαγόταν ο “λευκός λίθος”, κατάλληλος για την κατασκευή ναών και κτιρίων, και από τις υπόγειες στοές εξορυσσόταν -υπό το φως των λυχναριών-  το λεπτόκοκκο και διάφανο μάρμαρο της αγαλματοποιίας, που ονομάστηκε για αυτό το λόγο λυχνίτης. Ο όγκος του λυχνίτη που εξορύχθηκε κατά την αρχαιότητα υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 250.000 κυβικά μέτρα.

 
Σήμερα η επίσκεψη στις αρχαίες στοές είναι δυνατή κυρίως από δύο εισόδους, ενώ συνολικά πρέπει να σώζονται τρεις.

 
Ο υπόγειος χώρος του λατομείου έχει πλάτος 50-120 μ., ενώ διαθέτει (σε μεγάλο βάθος) γαλαρίες συνολικού μήκους 190 μ., μέσου ύψους 3 μ., και με κατεύθυνση από βορρά προς νότο.
 
 
Οι σταλακτίτες που έχουν σχηματιστεί στην οροφή των υπογείων θαλάμων αποδεικνύουν ότι η εκμετάλλευση, κατά το μεγαλύτερο τουλάχιστον τμήμα της, έλαβε χώρα κατά την αρχαιότητα.
 
 
Τα υπολείμματα των εξορύξεων δεν μεταφέρονταν στην επιφάνεια, αλλά αφήνονταν μέσα στις στοές, στα κενά που δημιουργούσε η εξόρυξη, με αποτέλεσμα η προσπέλαση στους χώρους λατόμευσης να γίνεται συχνά μέσω στενών διόδων.
 
 

Στις στοές διατηρούνται επίσης από την αρχαιότητα οι κολώνες στήριξης της οροφής, τα σκαλοπάτια και οι προστατευτικοί τοίχοι, οι διάδρομοι, και οι επιγραφές παλαιών και νεότερων, Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, ενώ κομμάτια ακατέργαστου λευκού μαρμάρου βρίσκονται διάσπαρτα στους χώρους του λατομείου.

 


 
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η νότια είσοδος του λατομείου, η οποία επιφυλάσσει μια ευχάριστη έκπληξη στον επισκέπτη!
 
 
 
Οδηγεί στη "σπηλιά" με το εντυπωσιακό ανάγλυφο αφιερωμένο στις Νύμφες και τον Πάνα, με παραστάσεις των θεών του Ολύμπου!
 
 
Η βραχογραφία φέρει στο κάτω μέρος την επιγραφή "ΑΔΑΜΑΣ ΟΔΡΥΣΗΣ ΝΥΜΦΑΙΣ", που χρονολογείται στα 350-325 π.Χ.


 
Η επιγραφή αυτή πρέπει να σχετίζεται με την αρχαία ονομασία του λατομείου ως "Λατομείο των Νυμφών".
 

 
Στα τοιχώματα και αυτών των γαλαριών σώζονται χαράγματα που σκάλισαν οι διάφοροι επισκέπτες με τα ονόματα και τις χρονολογίες επίσκεψής τους.
 
 


Έξω από τις στοές υπάρχουν τα ερείπια των εγκαταστάσεων της τελευταίας φάσης λειτουργίας των λατομείων. Σήμερα ο χώρος των αρχαίων λατομείων είναι εγκαταλειμμένος, ενώ το λευκό μάρμαρο του λυχνίτη έχει ολοσχερώς εξαντληθεί...
 
Επιμέλεια κειμένου: Παναγιώτης Δευτεραίος
Φωτογραφίες: Γεωργία Μπουρμπούλη
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology)
Συμμετείχαν: Νικόλας Μουσαφιράκης, Γεωργία Μπουρμπούλη
Πληροφορίες κειμένου:  1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6
 
Ευχαριστούμε ιδιαίτερα το νεαρό σπηλαιολόγο Νικόλα Μουσαφιράκη, που χωρίς τη συμβολή του, η εξερεύνηση αυτή δε θα είχε πραγματοποιηθεί.
 

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου