ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ. Από το Blogger.
RSS

Αποστολή στα ορυχεία Καολίνη της Μήλου

Ετικέτες , , , ,



''Μήλος... ένα νησί με δεκάδες στοές αλλά και πολλούς λόγους δημιουργίας αυτών.
Λόγοι θρησκευτικοί, οχυρωματικοί, αρχαιολογικοί, αλλά και μεταλλευτικοί, έκαναν την Μήλο δικαίως να καυχιέται για την ποικιλομορφία των στοών της''

Ως ηφαιστειογενές νησί, η Μήλος έχει χαρακτηριστική γεωλογία. Τα πετρώματα και ορυκτά, δηλαδή, που αποτελούν το έδαφος και το υπέδαφός της υποδηλώνουν σαφώς την ιδιαίτερη αυτή δημιουργία της. Χαρακτηριστικά είναι κάποια πετρώματα και ορυκτά της Μήλου που "έλκουν την καταγωγή" τους από ηφαιστειακές διεργασίες: μπετονίτης, περλίτης, ελαφρόπετρα, οψιανός, θείο, βαρυτίνη και καολίνης είναι μερικά από αυτά.
Σήμερα θα ασχοληθούμε με τα ορυχεία καολίνη του νησιού. Ένα ορυκτό που λανθασμένα το  συνδέουν με την κιμωλία.  

 Διαβάστε τη συνέχεια εδώ

Ο καολίνης είναι μείγμα ένυδρων πυριτικών οξειδίων του αργιλίου που περιλαμβάνει τα ορυκτά καολινίτη, ανωξίτη, αλλοϋσίτη και αλλοφανή. Τα ορυκτά αυτά έχουν την ίδια σχεδόν χημική σύσταση, αλλά διαφορετικές οπτικές ιδιότητες και διαφορετική εσωτερική δομή των κρυστάλλων τους, όπως φανερώνει η μελέτη τους με ακτίνες Χ. Στην Ελλάδα υπάρχει καολίνης κατάλληλος για τη χαρτοβιομηχανία και τη βιομηχανία τσιμέντων σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου και κυρίως στη Μήλο, στη Λέσβο και στην Κίμωλο.

Πέτρωμα Καολίνη

Ο καολίνης, κυκλοφορεί και ως "η καολίνη". Είναι πέτρωμα αργιλοπυριτικό, και είναι πάντοτε προϊόν αλλοίωσης άλλων αργιλοπυριτικών ορυκτών, κυρίως αστρίων, είτε με αποσάθρωση είτε με υδροθερμική δραστηριότητα και το μήλινο έδαφος διαθέτει αρκετή από αυτήν.
Πως λειτουργεί: Ο καολίνης είναι ένα υψηλής καθαρότητας φυσικό ορυκτό, το οποίο δημιουργεί ένα λεπτό άσπρο στρώμα. Οι ελιές όταν ψεκαστούν με αυτό το σκεύασμα γίνονται άσπρες από την κορφή μέχρι την ρίζα. Εκδηλώνει εντομοαπωθητική και ακαρεοαπωθητική δράση, αφού οι κόκκοι καολίνης που κολλούν στο εξωτερικό του σώματος του ζωικού εχθρού έχουν ως αποτέλεσμα να τα απομακρύνει. Επίσης, καθίσταται δυσχερής η διατροφή τους και η ωοθεσία τους σε ψεκασμένο από καολίνη φυτικό ιστό. Επίσης, προστατεύει την καλλιέργεια από ηλιακά εγκαύματα και θερμικές καταπονήσεις.
Βέβαια όσο μεγαλώνει ο καρπός και η επιφάνειά του η κάλυψή του με καολίνη μειώνεται κι αυξάνει ο κίνδυνος ο δάκος να αφήσει το αβγό του. Για αυτό τον λόγο, καλό είναι να ψεκάζεται το δένδρο κατά την περίοδο αύξησης του καρπού κάθε μήνα από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, που ολοκληρώνεται η περίοδος αύξησης του καρπού.

Ιστορικά στοιχεία
Η «κιμωλία γη» οφείλει το όνομά της στη νήσο Κίμωλο, από όπου εξορυσσόταν κατά την αρχαιότητα και μέχρι τον 19ο αιώνα. Η φυσική αυτή πρώτη ύλη καθόρισε σημαντικά την ιστορία του νησιού που κυκλοφόρησε δικό του νόμισμα τον 3ο π.Χ. αιώνα.
Αναφέρεται από τον Θεόφραστο στο "Περί λίθων" τον 4ο αι. π.Χ. ως ένα φυσικό χώμα ("αυτοφυής") με σημαντική χρησιμότητα ("χρήσιμον"). Ο Θεόφραστος όμως δε δίνει λεπτομέρειες ούτε για τις ιδιότητες ούτε για τις χρήσεις του. Το ίδιο και ο Στράβωνας στα "Γεωγραφικά" (1ος αι. π.Χ.), όπου αναφέρει την Κίμωλο ως ένα από τα νησιά του Αιγαίου, γνωστή για την "κιμωλία γη".
Σημαντική αναφορά υπάρχει από τον Πλίνιο στο "Naturalis Historiae" (1ος αι. μ.Χ.), ο οποίος με βάση το χρώμα περιγράφει δύο τύπους "κιμωλίας γης" (Cimoliae): τη λευκή και αυτή που έχει ιώδη χροιά. Και οι δύο τύποι αποτελούσαν, σύμφωνα με τον Πλίνιο, σημαντικές πρώτες ύλες στην παρασκευή φαρμάκων για ασθένειες όπως οι όγκοι, τα οιδήματα και οι φλεγμονές στους αδένες, καθώς και τα πρηξίματα. Μία ακόμη εφαρμογή της "κιμωλίας γης" που αναφέρει ο Πλίνιος αφορά στην υφαντουργία, δηλαδή στην κατασκευή ενδυμάτων ("vestibus"), και συγκεκριμένα στη λεύκανση των μάλλινων νημάτων. Η χρήση αυτή πιθανώς να χρονολογείται από τη Μινωική Εποχή, με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Η "κιμωλία γη" χρησιμοποιήθηκε και ως απορρυπαντικό (σαπούνι), από την αρχαιότητα (Αριστοφάνης, 5ος αι. π.Χ.) έως και τον 19ο αιώνα και αναφέρεται από τους περιηγητές.
Η νήσος Κίμωλος βρίσκεται κατά μήκος του "Ηφαιστειακού Τόξου του Νοτίου Αιγαίου" και αποτελείται από έντονα αλλοιωμένα ηφαιστειακά και ηφαιστειοϊζηματογενή πετρώματα. Τα τελευταία ονομάζονται και τόφφοι. Με βάση τις περιγραφές και τις φυσικές της ιδιότητες, η "κιμωλία γη" είναι ένα αργιλικό υλικό που προέρχεται από την έντονη υδροθερμική εξαλλοίωση των ηφαιστειακών πετρωμάτων. Ορυκτολογικά αποτελείται κυρίως από καολινίτη [Al2Si2O5(OH)4], ένα ορυκτό με σημαντική εξάπλωση σε όλη την Κίμωλο. Ο καολινίτης έχει χρώμα λευκό, λιπαρή υφή και πολύ μικρή σκληρότητα με αποτέλεσμα να είναι εύθρυπτος σαν πούδρα.
Από άποψη ορυκτολογικής και χημικής σύστασης η "κιμωλία γη" δεν έχει καμία σχέση με την γνωστή κιμωλία που χρησιμοποιούμε στους μαυροπίνακες. Η κιμωλία αυτή αποτελείται από ένα είδος ασβεστόλιθου που ονομάζεται κρητίδα [CaCO3]. Πρόκειται για ένα λευκό, πορώδες, μαλακό, σχετικά εύθρυπτο πέτρωμα, θαλάσσιας προέλευσης που σχηματίστηκε από τη συσσώρευση ασβεστιτικών κελυφών από μικρο-οργανισμούς. Περισσότερο διαδεδομένες είναι οι μεγάλου πάχους αποθέσεις κρητίδας στη ΒΑ Ευρώπη.
Η σύγχυση σε ότι αφορά την ονομασία των δύο αυτών πρώτων υλών οφείλεται μάλλον στους Ρωμαίους. Αυτοί ονόμαζαν "κιμωλία" και άλλα λευκά εύθρυπτα πετρώματα που είχαν παρόμοιες ιδιότητες και διαφορετική προέλευση. Έτσι ο Πλίνιος στην αναφορά του για την "κιμωλία γη" περιγράφει με το ίδιο όνομα και άλλα φυσικά χώματα, όπως αυτά από τη Σαρδηνία, τη Θεσσαλία, τη Λυκία, την Umbria της Ιταλίας, καθώς και την κρητίδα ("create") που πιθανώς το όνομά της να οφείλεται στη νήσο Κρήτη.
Έτσι εξαιτίας της μακροσκοπικής ομοιότητας των εξαλλοιωμένων ηφαιστειακών πετρωμάτων της Κιμώλου ("κιμωλία γη") με την κρητίδα ("κιμωλία"), χρησιμοποιήθηκε το ίδιο όνομα που διατηρήθηκε και μέχρι τις μέρες μας.
Οι άνθρωποι εξακολουθούν να βγάζουν καολίνη από τη γη. Μόνο από το έδαφος της Ευρώπης βγάζουν πάνω από 6000 τόνους το χρόνο. Οι Κινέζοι που κράταγαν επί αιώνες "δικό τους" το μυστικό της πορσελάνης θα πρέπει να χρησιμοποιούσαν και καολίνη στην κατασκευή. Εξάλλου και το όνομα ΚΑΟΛΙΝΗΣ φέρνει και στη σκέψη -και όχι άδικα- ήχους κινέζικους. Στη γλώσσα των Κινέζων «Κάο Λιν» είναι το ψηλό βουνό.

Επισκεφθήκαμε δύο ορυχεία Καολίνη του νησιού, τα οποία είναι ανενεργά και μάλιστα ένα εξ αυτών χρησιμοποιείται ως στάβλος αλλά και ως αποθήκη γεωργικών εργαλείων.

Σχεδιάγραμμα των δύο ορυχείων Καολίνη της Μήλου

Το ορυχείο "του Αγρότη"
Ονομάσαμε έτσι το ορυχείο αυτό, διότι στις δαιδαλώδεις στοές του, συναντήσαμε το ''δωμάτιο του τρακτέρ'', το "δωμάτιο των ζώων'', το "δωμάτιο της ρυμούλκας'', αλλά και το ''δωμάτιο του αγρότη''. Προφανώς κάποιος αγρότης της περιοχής, άδραξε την ευκαιρία της εγκατάλειψης του ορυχείου και το έκανε χώρο εναπόθεσης αγροτικών αντικειμένων.
Τώρα όσο αφορά αυτό καθεαυτό το ορυχείο, οι στοές σε κάποια σημεία φτάνουν τα 2 μέτρα ύψος και τα 4 μέτρα πλάτος. Είναι σκαλισμένες με σφυρί και καλέμι, γεγόνος που έχει αφήσει ίχνη πλευρικά των στοών. 

Είσοδος ορυχείου

Η πρώτη εικόνα απο το εσωτερικό

Η μεγάλη στοά με πλευρικές 

Φραγμένη στοά

Τσιμέντο μέσα στη στοά. Χώρος υπο διαμόρφωση


Στάβλος μέσα στο ορυχείο!

Βαρέλια πάσης χρήσεως










Ο ''βωμός''

Προχωρώντας στο βάθος




Το μόνο σίγουρο είναι πως το συγκεκριμμένο ορυχείο έχει και άλλες στοές που προχωράνε ακόμα πιο βαθιά αλλά η εξερεύνηση τους στάθηκε αδύνατη λόγω των πολυδαίδαλων διακλαδώσεων.

Το ορυχείο "του Κατασκηνωτή''
Βρίσκεται στην παραλία του Σαρακήνικου και κάθε καλοκαίρι γίνεται στέκι ελεύθερων κατασκηνωτών στις εισοδους του, αλλά και τουαλέτες για πάσης φύσεως απόβλητα. Αποτελείται απο δυο επιμήκεις παράλληλες στοές οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με κάθετες μικρές στοές.

Είσοδος του ορυχείου στο Σαρακήνικο

Αριστερή και δεξιά επιμήκης στοά




Αδιέξοδη στοά



Δεύτερη είσοδος



Δείτε το βίντεο μας απο τα δυο ορυχεία...






Έρευνα, κείμενο, φωτογραφίες, σχέδιο & βιντεο: Αλέξανδρος Γλαράκης
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology) 
Πληροφορίες κειμένου: 
1. Lesvos news
2. Α.Π.Θ.
3. historyofkimolos
4. Βασίλης Μέλφος, Λέκτορας στο Τμήμα Γεωλογίας, Α.Π.Θ.
5. Θεόφραστος, Περί λίθων, 62
6. Στράβων, Γεωγραφικά, Χ, 484
7. Pliny, Naturalis Historiae, XXXV, 195-196
8. Αριστοφάνης, Βάτραχοι, 710-712
9. Σιμόπουλος Κ. (1991). Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα. Β΄ Τόμος-1700-1800, σελ. 236.
10. Μπελαβιλας Ν και Παπαστεφανάκη Λ. (2009). Ορυχεία στο Αιγαίο. Βιομηχανική αρχαιολογία στο Αιγαίο, σελ. 150
11. Pliny, Naturalis Historiae, XXXV
12. miloterranean


  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)