ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ. Από το Blogger.
RSS

Η εκδρομή μας στα μυστικά της λίμνης Κωπαΐδας (6/7/2014)


 Θα θέλατε κι εσείς να επισκεφτείτε τοποθεσίες σαν αυτές που σας παρουσιάζουμε;

Α Κ Ο Λ Ο Υ Θ Η Σ Τ Ε  Μ Α Σ !

Εξερευνώντας τα μυστικά της Κωπαΐδας... Υπόγειες δίοδοι & σπήλαια στο μυθικό βασίλειο των Μινύων, σήραγγες αποστράγγισης της πάλαι ποτέ λίμνης, φυσικές ή και τεχνητές σπηλαιοκαταβόθρες που οδηγούν τα νερά χιλιόμετρα μακριά. Η εντυπωσιακή μυκηναϊκή ακρόπολη-νησί του Γλα, και η ακρόπολη της αρχαίας Υηττού με τους υπόγειους τάφους, τις δεκάδες κρυμμένες επιγραφές πάνω στα τείχη, καθώς και το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου πάνω στον αρχαίο ναό του Ηρακλή, με τα υπόγεια καταβάσιά του. Ερευνώντας την άγνωστη κρυμμένη Ελλάδα!

Η προηγούμενη εκδρομή της ΑΣΤΙΚΗΣ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑΣ στα μυστικά πέριξ της Κορίνθου ήταν ένα αληθινό ταξίδι στο χρόνο που ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία και 32 φίλους μας να επιστρέφουν ενθουσιασμένοι, ικανοποιημένοι, και γεμάτοι ενέργεια, δίνοντας έτσι και σε εμάς τη μέγιστη ικανοποίηση αλλά και την ενθάρρυνση να επαναλάβουμε το εγχείρημα, ετοιμάζοντας νέες περιπέτειες! Έτσι λοιπόν πραγματοποιήθηκε η καλοκαιρινή εξόρμηση στα μυστικά της λίμνης Κωπαΐδας (διαβάστε και το παλαιότερο σχετικό άρθρο), η οποία κάποια στιγμή θα επαναληφθεί, καθώς πολλοί ήταν εκείνοι που λόγω καλοκαιρινών διακοπών ήταν αδύνατον να είναι μαζί μας. Το πρόγραμμα περιλάμβανε περιήγηση σε τόπους μυθικούς, τοποθεσίες κρυμμένες από τα μάτια των πολλών, σπήλαια και μυστικά υπόγεια μονοπάτια από κείνα που γοητεύουν. Για μια ακόμη φορά η επιστροφή μας κατέληξε σε ανανέωση του ραντεβού μας για την επόμενη εξόρμηση!

ΓΙΑ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΤΕΙ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΘΕΜΑ: "διαβάστε περισσότερα"

Στάση σε εγκαταλελειμμένο βενζινάδικο στο Νέο Κόκκινο

Η παλαιά υπόγεια «γαλλική» σήραγγα της Καρδίτσας (1886)
Η αποξήρανση της Κωπαΐδας ήταν ένα πρόβλημα που απασχόλησε ανά τους αιώνες αρκετούς Έλληνες και ξένους μηχανικούς. Το 1887 η Γαλλική εταιρεία, που από το 1880 είχε ξεκινήσει τα έργα αποξήρανσης, εκχώρησε -λόγω αδυναμίας- τα δικαιώματα στην Αγγλική «Lake Copais Company Limited». Τα 241.000 στρέμματα της λίμνης αποξηράνθηκαν έως σήμερα, μετά τα έργα που ολοκληρώθηκαν το 1931 από την Αγγλική εταιρεία. Σήμερα τα νερά του Βοιωτικού Κηφισού και του Μέλανα ποταμού καταλήγουν στη λίμνη Υλίκη, ενώ πριν τα έργα αποδέκτης ήταν η Μεγάλη Καταβόθρα που θα δούμε στη συνέχεια. Πιο συγκεκριμένα, η Σήραγγα της Καρδίτσας παραλαμβάνει αυτά τα νερά, που αποστραγγίζονται από τη λεκάνη της Κωπαΐδας μέσω της Συλλεκτήριας Διώρυγας, και τα κατευθύνει στη λίμνη Υλίκη περνώντας την ορεινή περιοχή νότια του Ακραιφνίου, που ονομαζόταν Καρδίτσα μέχρι το 1933. 

Η Συλλεκτήρια Διώρυγα της Κωπαΐδας απομακρύνει σήμερα τα νερά προς την Υλίκη

Η είσοδος της στοάς από μακριά


Η παλαιά σήραγγα Καρδίτσας έχει μήκος 672 m, διατομή ωοειδή, πλάτος πυθμένα 5,10-6,00 m, ύψος 7,35-7,50 m και στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν επενδεδυμένη με πέτρα. Μετά το τέλος της σήραγγας, ανοικτός αγωγός μήκους 815 m διοχέτευε τα νερά στην Υλίκη. Την περίοδο 1976-1977 κατασκευάστηκε νέα διώρυγα και σήραγγα (δίπλα στην παλαιά), με πολύ μεγαλύτερη ικανότητα. Σήμερα η παλαιά σήραγγα διατηρείται επισκευασμένη με τσιμέντο σε αρκετά σημεία της, αναμένοντας να παραλάβει τις ενδεχόμενες υπερχειλίσεις της νεότερης.



Έξοδος


Κάτω από την Εθνική Οδό, σκαρφαλώνοντας!

Η καταβόθρα της Αλιάρτου
Αρχαιότατη φυσική καταβόθρα, διευθετημένη στο εσωτερικό της με τοιχώματα που εικάζεται ότι κατασκεύαστηκαν από τους θρυλικούς Μινύες, ως τμήμα ενός ευρύτερου αποστραγγιστικού συστήματος της τότε Κωπαΐδας, μέρος του οποίου θα γνωρίσουμε και παρακάτω. Η καταβόθρα της Αλιάρτου, που σήμερα δεν φαίνεται να παραμένει ενεργή οδός διαφυγής του νερού, αποτελεί ωστόσο ένα από τα βαθύτερα προσβάσιμα οριζόντια σπήλαια κοντά στην Αττική. Οι αρχαίες επεμβάσεις εντοπίζονται σε κάποια απόσταση από την είσοδο, κάτι που δείχνει ότι από τότε η πρόσβαση στο εσωτερικό δεν ήταν ιδιαίτερα δύσκολη. Πλήθος διαδρόμων οδηγούν προς διάφορες κατευθύνσεις, με μεγάλες ποσότητες λάσπης να βρίσκονται παντού, δυσκολεύοντας την κίνηση. Μετά από αρκετή πορεία, η κύρια διαδρομή καταλήγει σε μια ευρύχωρη αίθουσα, όπου αποικεί μεγάλος αριθμός νυχτερίδων. Η καταβόθρα βρίσκεται στην ανατολική όχθη της λεκάνης της Κωπαΐδας, πάνω στον επαρχιακό δρόμο Ακραιφνίου-Αλιάρτου. Βγαίνοντας στην ομώνυμη έξοδο από την εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας, και κατευθυνόμενοι προς την Αλίαρτο, συναντάμε το μονοπάτι προς το στόμιό της μετά από 2,5 χλμ., στα αριστερά και επί της παρακείμενης ορθοπλαγιάς, μετά από ένα σπηλαιοκκλήσι.


Αμέσως μετά την είσοδο στη σπηλιά


Χαρακτηριστικό χαμηλό πέρασμα της καταβόθρας


Αρχαίες διευθετήσεις με ξερολιθιές

Σταλακτιτικός διάκοσμος




Στη συνέχεια, περνώντας από την εντυπωσιακή μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλά, καταλήξαμε στο χωριό Νέο Κόκκινο, όπου επισκεφτήκαμε τη μεγάλη καταβόθρα του Ηρακλή.

Βιομηχανικό τοπίο (σωροί εκσκαφών) άγρια εναρμονισμένο με τη γαλήνη της φύσης

Η Μεγάλη Καταβόθρα ή Καταβόθρα του Ηρακλή
Το μυκηναϊκό φύλλο των Μινύων καταλαμβάνει τον ευρύτερο χώρο γύρω από την Κωπαΐδα κατά τη 2η χιλιετία π.Χ. Αντιλαμβανόμενοι τα τεράστια οφέλη που θα είχε η καλλιέργεια της Κωπαΐδας, πραγματοποίησαν μία σειρά από έργα για να την αποστραγγίσουν. Εξέτρεψαν τα νερά του Β. Κηφισού στη φυσική κοίτη του Μέλανα, και μέσω αναχωμάτων τα οδηγούσαν στις φυσικές καταβόθρες στα ΒΑ της λεκάνης, δια των οποίων κατέληγαν στον Ευβοϊκό Κόλπο. Σύμφωνα με τον μύθο, υπεύθυνος για το τέλος της κυριαρχίας των Μινύων στην περιοχή ήταν ο Ηρακλής. Ο μυθικός ήρωας φέρεται να έφραξε με ένα πελώριο βράχο την σημαντικότερη καταβόθρα που εξυπηρετούσε την αποξήρανση της λίμνης, με αποτέλεσμα αυτή να πλημμυρίσει ξανά και οι Μινύες να χάσουν το πιο εύφορο κομμάτι της γης τους. Το κίνητρό του ήταν να απελευθερώσει τους φόρου υποτελείς Θηβαίους. Έτσι, η «Μεγάλη Καταβόθρα» με άνοιγμα 20x30m, που βρίσκεται δίπλα στον οικισμό Άγιος Ιωάννης (πρώην Νέο Κόκκινο), λέγεται και «Καταβόθρα του Ηρακλή». 

Η είσοδος του σπηλαίου

Αρχαία διευθέτηση με ξερολιθιά στην κεντρική αίθουσα

Μέσω αυτής, τα νερά του Μέλανα ποταμού κατέληγαν στον όρμο Σκροπονέρια νότια της Λάρυμνας, σε ευθεία απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων. Σήμερα η συνέχειά της έχει αποφραχθεί στα 80 m από την είσοδο, από έναν τεράστιο σωρό από μπάζα που απορρίφθηκε κατά την κατασκευή του οικισμού (Νέο Κόκκινο) από την μεταλλευτική εταιρεία ΛΑΡΚΟ, κατά τα τέλη της δεκαετίας του ’60. Λέγεται ότι Ιταλοί σπηλαιολόγοι είχαν καταφέρει να διασχίσουν τη διαδρομή λίγο πριν την οριστική απόφραξή της. Επρόκειτο για φυσική υπόγεια δίοδο που δέχτηκε παρεμβάσεις για καλύτερη παροχετευτικότητα. Ένα τμήμα βέβαια της αποκλεισμένης συνέχειας, ενδέχεται να έχει αποκοπεί από τη διάνοιξη σύγχρονων μεταλλευτικών στοών.

Ο σωρός με τα μπάζα εσωτερικά, και το άνοιγμα εσωτερικά και εξωτερικά


Ότι έχει απομείνει, από την είσοδο έως και τα μπάζα, χαρτογραφήθηκε πλήρως το 1973 επίσης από Ιταλούς σπηλαιολόγους. Στο εσωτερικό σήμερα συναντάμε φανερά τα ίχνη διαμόρφωσης του σπηλαίου (ξερολιθιές), όπως και ελάχιστες πια στενές διόδους σύντομων διαδρομών, από τις οποίες διαφεύγει το νερό, όπως αυτή που παρουσιάζεται παρακάτω.

Ξερολιθιά μέσα σε στενό πέρασμα, στο οποίο όμως δεν υπάρχει συνέχεια



Η εντυπωσιακή έξοδος

Η Ακρόπολη της αρχαίας Υηττού
Ανεβαίνοντας στον λόφο (υψ. 300 μ.) της Υηττού, βρισκόμαστε σε μια τοποθεσία ξεχασμένη από τον χρόνο και άγνωστη για τους πολλούς... Κατά τον Παυσανία, ο ιδρυτής της πόλης ήταν ο ήρωας του Άργους Υηττός, ο οποίος έφτασε εδώ διωκόμενος απ’ τον Ορχομενό, επί βασιλείας του Μινύα.  Η νέα πόλη, που πήρε το όνομά του, γρήγορα μεγάλωσε και άκμασε από το 1900 π.Χ. έως τον 3ο αι. μ.Χ. Στη βάση του λόφου βρίσκονται τεχνητά σπηλαιώματα και στοές ορυχείων, καθώς και -απέναντι- αρχαίοι υπόγειοι συλημένοι ταφικοί θάλαμοι. 

Ανεβαίνοντας συναντάμε ανοιχτά ορύγματα παλαιών (αρχαίων;) μεταλλείων

Κατεβαίνοντας στους αρχαίους ταφικούς θαλάμους

Κόγχη, στο εσωτερικό ενός από τους τάφους

Ανεβαίνουμε...

Και φτάνουμε στην κορυφή!

Στην κορυφή συναντάμε το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου, χτισμένο πάνω σε θεμέλια ιερού του Ηρακλή, με μία έκπληξη στην αγία τράπεζα! Η έκπληξη εδώ, δεν είναι κάποιος υπόγειος χώρος (αυτός βρίσκεται έξω), αλλά μια ολόκληρη μαρμάρινη ενεπίγραφη πλάκα, προερχόμενη από το βάθρο χάλκινου ανδριάντα του Ρωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου. Γύρω από τον ναό τώρα, υπάρχουν κάποιοι μισοθαμμένοι υπόγειοι θάλαμοι, αλλά το ενδιαφέρον παραμένει στις επιγραφές του τείχους που εντυπωσιάζουν. Τα εκατοντάδες ή χιλιάδες ονόματα αναγράφονταν γράμμα προς γράμμα, λέξη προς λέξη για αιώνες πάνω στο αρχαίο τείχος, γεγονός που μαρτυρείται από τα δύο διαφορετικά είδη γραφών (παλαιότερη, νεότερη). Άραγε σε τι να αποσκοπούσαν;

Το εκκλησάκι του Αγίου  Αθανασίου, σχεδόν κρυμμένο

Ενεπίγραφο αρχαίο βάθρο σε ρόλο αγίας τράπεζας (φωτό Ηλίας Σιατούνης)

Είσοδος στο έδαφος προς υπόγειο θάλαμο (οστεοφυλάκιο;)

Στο εσωτερικό του χαμηλού θαλάμου

Ένα ακόμη καταβάσιο, αλλά δεν καταλήγει σε κάποια υπόγεια κοιλότητα

Στο μοναδικό τμήμα της οχύρωσης που διατηρείται πάνω στον λόφο, είναι χαραγμένες εκατοντάδες αρχαίες επιγραφές και ονόματα που διαβάζονται μέχρι σήμερα, ενώ σε κάποιο σημείο υπάρχει και μια εντυπωσιακή σκάλα που είναι λαξευμένη στο βράχο. 

Η λαξευμένη σκάλα στον βράχο

Εκατοντάδες ονόματα χαραγμένα στο τείχος...

...διακρίνονται και διαβάζονται σαν να γράφτηκαν χθες!

Μέρος της Κωπαΐδας όπως φαίνεται από την ακρόπολη της Υηττού.

Επίλογος...
Επιστρέψαμε ικανοποιημένοι, έχοντας εκπληρώσει όλους τους στόχους της εκδρομής. Ήταν μια ημέρα μόνο, αλλά τόσο γεμάτη, που όταν επιστρέψαμε μας φάνηκε ότι η περιήγηση είχε διαρκέσει για μέρες! Η επόμενη εκδρομή σχεδιάζουμε να γίνει προς το τέλος του Σεπτέμβρη, πιθανώς στη μαγευτική Αίγινα...

Κείμενο, φωτογραφίες: Παναγιώτης Δευτεραίος
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία & εξερεύνηση (urban speleology & exploration
ΣυμμετείχανΓεωργία Μπουρμπούλη, Παναγιώτης Δευτεραίος, Ιωάννης Αθάνατος, Ηλίας Σιατούνης, & φίλοι






















  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου