.JPG)
Αναρτήσεις
…Ένα άλλο κομμάτι της αστικής
σπηλαιολογίας, περιλαμβάνει τα υπογειοποιημένα ρέματα της Αθήνας. «Ένας κόσμος
σκοτεινός και υγρός, γεμάτος φόβο και αγωνία...»
Ένα ταξίδι αλλόκοτο και συνάμα
συναρπαστικό, καθώς οι αισθήσεις του χώρου και του χρόνου χάνονται μόλις μερικά
μέτρα κάτω από την πολύβουη τσιμεντούπολη, στα σκοτεινά μονοπάτια των ρεμάτων.
Εκεί που η έκκληση για βοήθεια γίνεται απόηχος και μετά μένει απλά μια βοή…
Tα ρέματα της πόλης απομένουν κρυμμένα ανάμεσα σε αυθαίρετα χαμόσπιτα και σε
ελεύθερες εκτάσεις που έγιναν σκουπιδότοποι δίπλα σε γήπεδα και παλιούς
καλαμιώνες, σε περιοχές αρχαίες αλλά εντελώς παραμελημένες, μέσα στις οποίες
μπορεί κανείς (αν ψάξει) να ανακαλύψει απίστευτα πράγματα.
Είτε αναφερθούμε στις κοίτες, επίγειες
(φανερές) ή υπόγειες (μυστικές) -με ή χωρίς νερό- είτε στις παραρεμάτιες και
συνήθως υποβαθμισμένες περιοχές ελαφράς βιομηχανικής χρήσης, τις περισσότερες
φορές θα ανακαλύψουμε μια ιδιαίτερη αύρα στα ρέματα. Κι αυτό, ίσως επειδή
σχεδόν πάντα η παραρεμάτια περιοχή διαθέτει μεγάλο παρελθόν!
Το ρέμα της Πικροδάφνης είναι ένα από τα τελευταία ελάχιστα αστικά ρέματα που έχουν απομείνει στην Αττική, το οποίο εξακολουθεί να διατηρεί ορισμένα σημαντικά υδρομορφολογικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του. Έχει διατηρηθεί σε σχεδόν φυσική κατάσταση στο μεγαλύτερο ποσοστό του μήκους του (αλλά μόνο κάτω από τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης), δίνοντας σήμερα μοναδική ευκαιρία για αποκατάσταση, αναβάθμιση και διατήρηση του.
Πάνω από τη Βουλιαγμένης είναι εγκιβωτισμένο ανοικτό και στη συνέχεια κλειστό, μέχρι τις “πηγές” του. Από το συνολικό μήκος του ρέματος (9.300 m περίπου), τα 6.000 m περίπου διατηρούν ακόμα την φυσική του κοίτη. Το φυσικό περιβάλλον του ρέματος Πικροδάφνης είναι σε ένα βαθμό υποβαθμισμένο, λόγω αστικών πιέσεων και πιο συγκεκριμένα λόγω της ανεξέλεγκτης δόμησης στην παρόχθια ζώνη που διαταράσσει τη φυσική βλάστηση, της παράνομης απόρριψης απορριμμάτων και της διευθέτησης της φυσικής κοίτης.
Τα νερά του διατηρούνται μεν σχετικά καθαρά, αλλά δέχονται ρυπαντικές πιέσεις που αφορούν κυρίως την ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών λυμάτων και απορριμμάτων. Βέβαια σχεδόν εξ’ ολοκλήρου η συνεχής του ροή (όταν δε βρέχει) τροφοδοτείται από παράπλευρες αστικές και μόνον εισροές (όχι λύματα) και καθόλου από νερά του Υμηττού, από όπου και πραγματικά πηγάζει. Το μεγαλύτερο τμήμα του βρίσκεται εντός του αστικού ιστού της πρωτεύουσας, ενώ από ψηλά φαίνεται σαν μια καταπράσινη διαδρομή που περνά μέσα από πυκνοδομημένες τσιμεντόκτιστες περιοχές.
Πηγάζει από τα δυτικά πρανή του Υμηττού, στην περιοχή του Καρέα, διέρχεται μέσα από τον αστικό ιστό της πόλης και συγκεκριμένα από τους Δήμους Βύρωνα, Ηλιούπολης, Αγίου Δημητρίου, Παλαιού Φαλήρου και εκβάλλει στη θάλασσα εντός των ορίων του Δήμου Αλίμου.
Εκεί, στις εκβολές του ρέματος δημιουργείται ένας αξιόλογος υδροβιότοπος. Το ρέμα της Πικροδάφνης, παρά την έντονη «κακοποίησή» του τις τελευταίες δεκαετίες καθώς και την κατ’ επανάληψη μόλυνση των νερών του, αποτελεί κάθε χρόνο, σταθμό για αμέτρητα αποδημητικά πουλιά και παραμένει γεμάτο ζωή!
Είδη που ποτέ δεν θα πιστεύαμε ότι ζουν τόσο κοντά μας, μέσα στην ίδια μας την πόλη, βάτραχοι, σκαντζόχοιροι, σαύρες, έντομα του νερού, νυχτερίδες, πολλά πουλιά όπως τσαλαπετεινοί, κουκουβάγιες, αλκυόνες και πελαργοί με μια απλή βόλτα στο ρέμα μπορούν να εντοπιστούν εύκολα! Η χλωρίδα της Πικροδάφνης είναι επίσης εξαιρετικά πλούσια με πολλά είδη δένδρων και θάμνων, αντιπροσωπευτικά της Μεσογειακής βλάστησης. Η πλούσια και πυκνή βλάστηση των παρόχθιων περιοχών του ρέματος μοιάζουν με πραγματική πράσινη όαση μέσα στην πόλη μας!
Πρόσφατα στο σταθμό του μετρό στον Άγιο Δημήτριο, λειτουργούσε μεγάλη έκθεση φωτογραφίας με εικόνες σπάνιας ομορφιάς από το ρέμα της Πικροδάφνης, με έμφαση κυρίως στην πανίδα του, και με κείμενα σχετικών πληροφοριών.
Εμείς επισκεφτήκαμε το υπόγειο τμήμα της Πικροδάφνης, σε μία ακόμη υπόγεια αστική διαδρομή, διαπιστώνοντας ότι τα νερά του ρέματος ήταν από τα καθαρότερα που έχουμε συναντήσει σε ανάλογες διαδρομές!
Eίναι απίστευτο το γεγονός ότι έχει δημιουργηθεί κατάλευκος σταλακτιτικός διάκοσμος πάνω στα
τσιμεντένια τοιχώματα!
Μία από τις πολλές εξόδους προς την
επιφάνεια. Τα μεταλλικά σκαλοπάτια καταλήγουν κάτω από μεταλλικά σκεπάσματα των
δρόμων.
Κάποια στιγμή, ένα φωτεινό πλαίσιο
εμφανίστηκε μπροστά μας!
Πάνω από εμάς έκαναν τον περίπατό τους “φυσιολογικοί”
άνθρωποι!
Μια διακλάδωση, που αποφασίσαμε
ότι θα την ακολουθούσαμε αργότερα, κατά την επιστροφή.
Από αυτό το ανοικτό φρεάτιο θα μπορούσαμε
να βγούμε, αν δεν ήταν τοποθετημένη πάνω στο άνοιγμά του μια βαριά πέτρινη
πλάκα. Δεν ξέραμε που ακριβώς θα βρισκόμασταν, αλλά ήμασταν σίγουρα κοντά σε κάποιο ...γήπεδο, γιατί ακούγαμε ζωντανά τη μετάδοση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα!
Λίγα μέτρα παρακάτω, και ενώ αναζητούσαμε
την έξοδο, για να δούμε επιτέλους που θα καταλήγαμε, οι συνθήκες της ατμόσφαιρας
κλειστού χώρου, μαρτυρούσαν ότι η πρόσβαση δε θα ήταν ανοικτή...
Και πράγματι,
μετά από λίγο καταλήξαμε μπροστά σε τοίχο! Είχαν φράξει την έξοδο (είσοδο) της κοίτης
σε αυτό το παρακλάδι, αλλά ο λόγος μάς ήταν αδιανόητος...
Από τη μυστική πανίδα της υπόγειας Πικροδάφνης!
Μερικά ρούχα υπήρχαν ξεχασμένα
(;) στους τοίχους…
Συναντήσαμε μία ακόμη κλεισμένη έξοδο προς την επιφάνεια, αλλά
συνεχίσαμε προς τα δεξιά, όπου η στοά εξακολουθούσε να ξετυλίγεται κάτω από την
πόλη…
Νιώθαμε ότι βρισκόμασταν πια ακριβώς κάτω από την επιφάνεια, και κάτω από έναν πολυσύχναστο δρόμο, καθώς οι ήχοι από τα αυτοκίνητα που περνούσαν κυριολεκτικά πάνω από τα κεφάλια μας, ήταν τώρα πολύ πιο έντονοι.
Τελικά τη διαδρομή μας διέκοψαν εμπόδια
που έμοιαζαν να έχουν ξεμείνει εκεί, από την κατασκευή του τεχνικού έργου κάποια χρόνια πριν, πάνω
στα οποία είχαν συσσωρευτεί σκουπίδια που παρέσερνε το νερό…
Οπότε πήραμε λοιπόν την απόφαση να επιστρέψουμε προς το αρχικό σημείο εισόδου…
Κείμενο: Αλέξανδρος Γλαράκης (εισαγωγή), Παναγιώτης Δευτεραίος
Σχόλια, φωτογραφίες: Αλέξανδρος Γλαράκης, Παναγιώτης Δευτεραίος
Δραστηριότητα: αστική σπηλαιολογία (urban speleology)
Συμμετείχαν: Αλέξανδρος Γλαράκης, Παναγιώτης Δευτεραίος
Πληροφορίες κειμένου: www.remapikrodafnis.gr
Πηγή χάρτη: Μάχη Καραλή, Παρεμβάσεις στα ρέματα, Ε.Μ.Π., Αθήνα 2000
Πηγή: ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου